Ba tháng đầu thai kỳ là giai đoạn quan trọng nhất cho sự hình thành và phát triển của thai nhi. Đây cũng là thời kỳ mẹ bầu gặp nhiều khó khăn và thay đổi về thể chất, tinh thần. Vì vậy, chăm sóc bà bầu 3 tháng đầu là điều cần thiết để bảo đảm sức khỏe cho cả mẹ và bé. Bài viết này Home Care sẽ cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về cách chăm sóc bà bầu 3 tháng đầu, bao gồm: Sự phát triển của thai nhi trong 3 tháng đầu. Các mốc khám thai quan trọng. Dấu hiệu nguy hiểm trong 3 tháng đầu. Chế độ dinh dưỡng hợp lý cho bà bầu 3 tháng đầu. Các hoạt động luyện tập an toàn. Cách giảm thiểu các triệu chứng phiền toái. Sự phát triển của thai nhi trong 3 tháng đầu Trong 3 tháng đầu thai kỳ, thai nhi có sự phát triển nhanh chóng và hoàn thiện các cơ quan trong cơ thể. Theo Vinmec, thai nhi có cấu tạo 3 lớp: lớp nội bì, lớp trung bì và lớp ngoại bì, tương ứng sẽ phát triển thành các hệ tiêu hóa, hô hấp, tim mạch, xương cốt, da, tóc, mắt và hệ thống thần kinh. Từ tuần thứ 6 đến tuần thứ 12, thai nhi có phần đầu to một cách không cân đối, đã có những phác hình rõ ràng của mắt, mũi, miệng, tai ngoài. Tứ chi có những chồi ngón. Những bộ phận chính của cơ thể (tuần hoàn, tiêu hóa, tim mạch) đã được hình thành và hoạt động. Tim thai có thể nghe được qua máy siêu âm. Thai nhi có chiều dài khoảng 6cm và cân nặng khoảng 14g. Các mốc khám thai quan trọng Trong 3 tháng đầu thai kỳ, các mẹ bầu cần lưu ý các mốc khám thai sau: Tuần thứ 6 – 8 Đây là lần siêu âm đầu tiên để xác định đã có tim thai hay chưa, tình trạng làm tổ và phát triển ban đầu của thai nhi. Tuần thứ 11 – 12 Đây là lần siêu âm sàng lọc quý I để xác định nguy cơ mắc hội chứng Down và một số dị tật NST khác của thai nhi. Đây là thời điểm quan trọng đặc biệt là với các sản phụ trên 35 tuổi hoặc gia đình có tiền sử dị tật bẩm sinh, bệnh lý di truyền. Dấu hiệu nguy hiểm trong 3 tháng đầu Trong 3 tháng đầu thai kỳ, mẹ bầu cần phải cẩn thận với các dấu hiệu nguy hiểm sau: Ra máu âm đạo Đây là dấu hiệu có thể do sảy thai, thai ngoài tử cung, rong kinh hoặc tổn thương niêm mạc tử cung. Nếu ra máu nhiều, có cục u, đau bụng dưới hoặc sốt, mẹ bầu cần đi khám ngay lập tức. Đau bụng dưới Đây là dấu hiệu có thể do co thắt tử cung, nghén, viêm nhiễm hoặc thai ngoài tử cung. Nếu đau bụng dưới kéo dài, lan rộng hoặc kèm theo ra máu, mẹ bầu cần đi khám ngay lập tức. Nôn mửa quá mức Đây là dấu hiệu có thể do ốm nghén nặng, viêm gan hoặc tăng huyết áp. Nếu nôn mửa liên tục, không thể ăn uống gì, mất nước hoặc có triệu chứng khác như đau đầu, chóng mặt, mẹ bầu cần đi khám ngay lập tức. Chế độ dinh dưỡng hợp lý cho bà bầu 3 tháng đầu Chế độ dinh dưỡng cho bà bầu 3 tháng đầu cần đảm bảo cung cấp đủ các chất dinh dưỡng thiết yếu cho sự phát triển của thai nhi. Theo Cleanipedia, các nguyên tắc chung về dinh dưỡng cho bà bầu 3 tháng đầu là: Điều chỉnh chế độ ăn uống phù hợp với thể chất cơ thể Cơ thể của bà bầu có nhu cầu lớn về các chất đạm, vitamin và khoáng như axit folic, sắt và canxi. Do đó, chế độ ăn uống hàng ngày của bà bầu cần xây dựng dựa trên sự ưu tiên đối với nhu cầu về các chất này. Lượng calo mỗi ngày cho bà bầu 3 tháng đầu không nên quá nhiều, chỉ khoảng 1800 – 2000 calo. Tuy nhiên, lượng calo cũng phải điều chỉnh dựa trên tình trạng cân nặng thực tế của thai phụ. Cấm tuyệt đối các thực phẩm có hại Các loại thực phẩm có hại cho thai nhi như đồ uống chứa caffeine, hoặc các loại bia rượu có nguy cơ gây dị tật cho thai nhi, ảnh hưởng tới cảm xúc của trẻ và khả năng học tập, tập trung. Các loại cá có chứa thủy ngân hoặc nguyên tố kim loại không được đưa vào chế độ dinh dưỡng hàng ngày cho bà bầu trong 3 tháng đầu. Do các chất này ảnh hưởng không tốt đến trí não của thai nhi. Các loại hải sản, đồ chưa được nấu chín như gỏi, đồ tái, pate, sữa chua chưa tiệt trùng… đều nên tránh trong giai đoạn thai kỳ vì có thể chứa vi khuẩn có hại cho sức khỏe. Không ăn kiêng trong thời kỳ mang thai Một số mẹ bầu có thể lo lắng về việc tăng cân quá nhiều trong thời kỳ mang thai và có ý định ăn kiêng để giảm cân. Tuy nhiên, đây là một hành động vô cùng nguy hiểm vì có thể gây thiếu dinh dưỡng cho cả mẹ và bé. Ăn kiêng trong thời kỳ mang thai có thể gây ra các biến chứng như sinh non, sinh con nhẹ cân, dị tật bẩm sinh, trầm cảm sau sinh và khó cho con bú. Do đó, mẹ bầu không nên ăn kiêng mà nên ăn đủ và đa dạng các loại thực phẩm bổ dưỡng. Ăn nhiều rau quả Rau quả là nguồn cung cấp vitamin, khoáng chất, chất xơ và chất chống oxy hóa tốt cho sức khỏe của mẹ và bé. Theo [Healthline], rau quả có thể giúp mẹ bầu giảm nguy cơ mắc tiểu đường thai kỳ, táo bón, huyết áp cao và nhiễm trùng niệu đạo. Một số loại rau quả tốt cho bà bầu 3 tháng đầu là: chuối, cam, dưa hấu, dâu tây, rau xanh, cà rốt, cải xoăn và bông cải xanh. Uống nhiều nước Nước là chất thiết yếu cho sự sống của con người. Trong thời kỳ mang thai, nước giúp duy trì sự cân bằng nước trong cơ thể, vận chuyển các chất dinh dưỡng và oxy đến thai nhi, ngăn ngừa các triệu chứng như khô miệng, khát nước, mệt mỏi, đau đầu và táo bón. Theo [Mayo Clinic], mẹ bầu nên uống ít nhất 2 lít nước mỗi ngày hoặc hơn nếu có hoạt động nhiều hoặc ở những nơi có khí hậu nóng. Các hoạt động luyện tập an toàn Luyện tập là một phần quan trọng trong chăm sóc bà bầu 3 tháng đầu. Luyện tập giúp mẹ bầu giữ được sức khỏe tốt, tránh tăng cân quá mức, giảm căng thẳng và chuẩn bị cho quá trình sinh con. Tuy nhiên, không phải tất cả các hoạt động luyện tập đều phù hợp cho bà bầu 3 tháng đầu. Các hoạt động luyện tập an toàn cho bà bầu 3 tháng đầu là: Đi bộ Đi bộ là một hoạt động luyện tập nhẹ nhàng và dễ thực hiện. Đi bộ giúp tăng tuần hoàn máu, cải thiện sức khỏe tim mạch, giảm nguy cơ tiểu đường thai kỳ và giữ được cân nặng lý tưởng. Mẹ bầu có thể đi bộ 30 phút mỗi ngày hoặc chia nhỏ thành nhiều đoạn ngắn hơn. Mẹ bầu nên chọn những đôi giày thoải mái, đi bộ trên đường bằng phẳng và tránh đi bộ khi thời tiết quá nóng hoặc quá lạnh. Yoga Yoga là một hoạt động luyện tập kết hợp giữa hít thở, tư thế và thiền. Yoga giúp mẹ bầu giảm căng thẳng, cải thiện sự linh hoạt của cơ thể, giảm đau lưng và cổ, tăng cường sức đề kháng và chuẩn bị cho quá trình sinh con. Mẹ bầu có thể tham gia các lớp yoga dành riêng cho bà bầu hoặc tự luyện tập tại nhà với sự hướng dẫn của chuyên gia. Mẹ bầu nên tránh những tư thế quá khó, quá sâu hoặc quá lâu và nghe theo cơ thể của mình. Bơi Bơi là một hoạt động luyện tập toàn diện và an toàn cho bà bầu 3 tháng đầu. Bơi giúp tăng cường sức khỏe tim mạch, cơ bắp, khớp xương, giảm áp lực trên cột sống, giảm đau lưng và cổ, giảm nóng trong cơ thể và giữ được cân nặng lý tưởng. Mẹ bầu có thể bơi 20 – 30 phút mỗi ngày hoặc ít hơn tùy theo khả năng của mình. Mẹ bầu nên chọn những loại bơi nhẹ nhàng như bơi ếch, bơi sải hoặc bơi ngửa và tránh những loại bơi quá mạnh như bơi kiểu tự do hoặc bơi kiểu ếch. Cách giảm thiểu các triệu chứng phiền toái Trong 3 tháng đầu thai kỳ, mẹ bầu có thể gặp nhiều triệu chứng phiền toái như ốm nghén, buồn ngủ, tiểu nhiều, đau ngực, chướng bụng và khí hư. Đây là những triệu chứng bình thường do sự thay đổi về nội tiết tố và cơ chế sinh lý trong cơ thể. Tuy nhiên, các triệu chứng này có thể gây ra sự khó chịu và ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày của mẹ bầu. Theo [What to Expect], các cách giảm thiểu các triệu chứng phiền toái cho bà bầu 3 tháng đầu là: Ốm nghén Đây là triệu chứng phổ biến nhất trong 3 tháng đầu thai kỳ. Để giảm thiểu ốm nghén, mẹ bầu có thể áp dụng các biện pháp sau: Ăn ít dần và nhiều lần trong ngày Ăn những thực phẩm dễ tiêu hóa và giàu dinh dưỡng Uống nước chanh hoặc gừng để làm dịu dạ dày Tránh những mùi hương kích thích như thuốc lá, xăng dầu, nước hoa Ngủ đủ giấc và nghỉ ngơi khi cần Tham khảo ý kiến bác sĩ về việc dùng thuốc chống nôn nếu cần Buồn ngủ Đây là triệu chứng do sự tăng cường của hormon progesterone trong cơ thể. Để giảm thiểu buồn ngủ, mẹ bầu có thể áp dụng các biện pháp sau: Ngủ đủ giấc vào ban đêm và nghỉ ngơi vào ban ngày khi cần Ăn những thực phẩm giàu protein và sắt để tăng năng lượng Uống nước đủ lượng để tránh mất nước và mệt mỏi Tập thể dục nhẹ nhàng để cải thiện tuần hoàn máu và tinh thần Tiểu nhiều Đây là triệu chứng do sự gia tăng của hormon trong cơ thể và sự tăng trưởng của tử cung gây áp lực lên bàng quang. Để giảm thiểu tiểu nhiều, mẹ bầu có thể áp dụng các biện pháp sau: Uống nước đủ lượng nhưng tránh uống quá nhiều vào buổi tối Tránh uống các đồ uống có chứa caffeine, đường hoặc chất tạo bọt vì chúng có thể kích thích bàng quang Vệ sinh vùng kín sạch sẽ và khô ráo để tránh nhiễm trùng đường tiết niệu Nâng cao chân khi ngồi hoặc nằm để giảm sưng phù và áp lực lên bàng quang Đau ngực Đây là triệu chứng do sự thay đổi về hormon estrogen và progesterone trong cơ thể gây ra sự phát triển của vú. Để giảm thiểu đau ngực, mẹ bầu có thể áp dụng các biện pháp sau: Mặc áo lót có kích cỡ phù hợp, có gọng và dây đai rộng để hỗ trợ vú Tránh tiếp xúc với nước quá nóng hoặc quá lạnh vì chúng có thể gây kích ứng cho vú Massage nhẹ nhàng cho vú để giảm căng thẳng và tăng tuần hoàn máu Dùng kem dưỡng ẩm hoặc dầu dừa để làm mềm da và ngăn ngừa rạn da Trên đây là những thông tin mà Home Care chia sẻ về cách chăm sóc bà bầu 3 tháng đầu mà tôi muốn chia sẻ với bạn. Hy vọng các bà mẹ trong tương lai sẽ áp dụng được những lời khuyên này để có một thai kỳ khỏe mạnh và hạnh phúc.
