Y Tế Triệu chứng thoát vị đĩa đệm – Dấu hiệu nhận biết sớm và cách phòng ngừa hiệu quả

Thoát vị đĩa đệm là một trong những bệnh lý xương khớp phổ biến nhất hiện nay, đặc biệt ở người trung niên và người làm việc văn phòng. Việc nhận biết sớm triệu chứng thoát vị đĩa đệm giúp người bệnh có hướng điều trị kịp thời, tránh biến chứng nặng nề như teo cơ, liệt chi hoặc mất khả năng vận động.

1. Thoát vị đĩa đệm là gì?
Thoát vị đĩa đệm là tình trạng nhân nhầy bên trong đĩa đệm bị tràn ra ngoài bao xơ, chèn ép lên rễ thần kinh hoặc tủy sống. Đĩa đệm là phần nằm giữa các đốt sống, có vai trò như “bộ giảm xóc” giúp cột sống linh hoạt.

Khi đĩa đệm bị thoát vị, cấu trúc này không còn thực hiện được chức năng đàn hồi bình thường, gây đau nhức, tê bì và hạn chế vận động.

Thoát vị có thể xảy ra ở nhiều vị trí: cột sống cổ, cột sống thắt lưng hoặc lưng giữa, trong đó thoát vị đĩa đệm thắt lưng chiếm tỷ lệ cao nhất.

2. Nguyên nhân gây thoát vị đĩa đệm
Một số nguyên nhân phổ biến dẫn đến tình trạng này gồm:

• Lão hóa tự nhiên: Theo tuổi tác, bao xơ đĩa đệm mất dần độ đàn hồi, dễ bị rách, nứt.
  
  
• Làm việc sai tư thế: Ngồi cong lưng, cúi gập người hoặc bê vật nặng sai cách.
  
  
• Chấn thương: Tai nạn, ngã, va đập mạnh ảnh hưởng đến cột sống.
  
  
• Béo phì: Tăng áp lực lên cột sống, khiến đĩa đệm nhanh hư hại.
  
  
• Thiếu vận động: Lười tập thể dục làm cơ lưng yếu, không nâng đỡ được cột sống.
  

3. Triệu chứng thoát vị đĩa đệm thường gặp
Các triệu chứng thoát vị đĩa đệm có thể khác nhau tùy theo vị trí bị tổn thương, nhưng thường bao gồm những dấu hiệu sau:

a. Đau lưng hoặc đau cổ âm ỉ, lan xuống tay hoặc chân
Cơn đau thường khởi phát tại vùng đĩa đệm bị thoát vị rồi lan dọc theo dây thần kinh bị chèn ép.

• Nếu thoát vị cột sống cổ, người bệnh có thể đau cổ, vai gáy, lan xuống cánh tay và bàn tay.
  
  
• Nếu thoát vị cột sống thắt lưng, cơn đau lan từ lưng xuống mông, đùi, bắp chân và bàn chân.
  

b. Tê bì, ngứa ran hoặc mất cảm giác ở tay chân
Đây là triệu chứng thoát vị đĩa đệm điển hình khi rễ thần kinh bị chèn ép, khiến cảm giác ở vùng chi phối bị rối loạn.

c. Yếu cơ, giảm khả năng vận động
Người bệnh cảm thấy tay chân yếu, cầm nắm hoặc đi lại khó khăn. Nếu kéo dài, có thể dẫn đến teo cơ hoặc liệt chi.

d. Cơn đau tăng khi vận động, ho hoặc hắt hơi
Khi thực hiện các động tác làm tăng áp lực nội tủy (như cúi, xoay người, ho mạnh), cơn đau sẽ rõ rệt hơn.

e. Giới hạn cử động vùng cột sống
Người bị thoát vị thường khó cúi gập, ngửa người hoặc xoay người do cột sống bị cứng.

f. Mất kiểm soát đại tiểu tiện (trường hợp nặng)
Nếu thoát vị nặng chèn ép tủy sống, có thể gây hội chứng chùm đuôi ngựa, dẫn đến rối loạn tiểu tiện – một biến chứng nguy hiểm cần cấp cứu.

4. Phân biệt triệu chứng thoát vị đĩa đệm với bệnh khác
Nhiều người dễ nhầm thoát vị đĩa đệm với các bệnh như đau cơ lưng, thoái hóa cột sống hoặc viêm khớp.
Tuy nhiên, thoát vị thường có đặc điểm:

• Đau lan theo đường đi của dây thần kinh, không chỉ đau tại chỗ.
  
  
• Đau kèm tê hoặc yếu cơ, tăng khi vận động, giảm khi nghỉ ngơi.
  
  
• Thường xuất hiện ở người ngồi nhiều, lao động nặng hoặc ít vận động.
  

5. Cách khắc phục và điều trị triệu chứng thoát vị đĩa đệm
a. Điều trị bảo tồn (không phẫu thuật)

• Nghỉ ngơi hợp lý: Tránh hoạt động mạnh, cúi gập người hoặc ngồi lâu.
  
  
• Dùng thuốc giảm đau, giãn cơ, kháng viêm: Theo hướng dẫn bác sĩ.
  
  
• Vật lý trị liệu – kéo giãn cột sống: Giúp giảm áp lực lên đĩa đệm và rễ thần kinh.
  
  
• Đeo đai lưng hoặc đai cổ hỗ trợ: Giúp cố định vùng bị tổn thương, giảm chèn ép.
  

b. Điều trị bằng phẫu thuật (khi cần thiết)
Áp dụng khi điều trị bảo tồn không hiệu quả hoặc xuất hiện biến chứng nặng. Các phương pháp gồm: mổ vi phẫu, nội soi lấy nhân nhầy, thay đĩa đệm nhân tạo...

c. Biện pháp hỗ trợ tại nhà

• Tập các bài giãn cơ lưng, yoga, bơi lội nhẹ nhàng.
  
  
• Giữ tư thế ngồi – đứng – nằm đúng chuẩn.
  
  
• Bổ sung canxi, vitamin D, nhóm B để nuôi dưỡng xương khớp.
  

6. Cách phòng ngừa thoát vị đĩa đệm hiệu quả

• Duy trì cân nặng hợp lý, tránh béo phì.
  
  
• Thường xuyên vận động, đặc biệt là bài tập tăng cường cơ lưng – cơ bụng.
  
  
• Không ngồi hoặc cúi quá lâu, nên thay đổi tư thế sau mỗi 30 phút.
  
  
• Nâng vật nặng đúng cách: Giữ lưng thẳng, dùng sức chân thay vì lưng.
  
  
• Sử dụng đai lưng bảo vệ cột sống khi phải làm việc nặng hoặc ngồi lâu.
  

Kết luận
Triệu chứng thoát vị đĩa đệm có thể bắt đầu âm ỉ, nhưng nếu không phát hiện và điều trị sớm, bệnh sẽ gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng cho hệ thần kinh và khả năng vận động. Việc nhận biết đúng dấu hiệu, duy trì thói quen sống lành mạnh và chăm sóc cột sống đúng cách chính là chìa khóa giúp bạn phòng ngừa và bảo vệ sức khỏe xương khớp bền vững.